Дін ілімін меңгеріп, ақиретке құштар болған ер азаматтарға ілім жолында жетілгендікпен, пір болып аталудың еш қиындығы жоқ. Әрине бұл тақуалық ізденісті қажырлы еңбекпен төзім, жігерлікті де қажет етеді. Бірақ бұл ежелгі замандағы әйелзаттарының жаппай білім, ілімді де меңгеруге мүмкіндігі жоқ еркектердің ашық үстемдігі болған кезеңдермен байланысты болды.
Қазақта бұл рухани жағдайды қожа, төрелер, билердің, дәулеттілердің ел басқаруға ұлттың тәрбиесінің үлгісі пірлері болып, қыздарын оқытумен, тәлім тәрбиесін қадағалауға мүмкіндік болды. Жаппай елді, әсіресе әйелдер қауымын аздыруға ібілістің де мүмкіндік ықпалы шектеулі болуына, қазақтың дәстүрі әйелдердің тақуалық мінезінің тұрақты үлгісі болған; кемпір, әжелердің ұлт тәрбиесін өз қолдарында ұстай білуімен де байланысты болғаны хақ. Ол замандарда әйелдердің, қыздардың өзінен үлкендерге бағынуы да ұлт тәрбиесінің қазығы еді. Ал бағынған үлкендері ерлерін пір, деп сыйлауда қазақ дәстүрінің ерекшелігі еді. Екінші жағынан мұндай пірлердің тіл білімін, өнер-білімді меңгеруде ықласы мен мүмкіндігі де шектелулі болып, жалпы әлемнен көп кейін қалдық.
Ұлттық саналықта, әйелдері тіл білімінде жетілмегенде, оны қаракетке де айналдыра білмегенде, діл білімінің де өрісі тар болуы да, ер азаматтарының санылығының әлсіреуіне соқтыруы да заңдылық еді. Мұндай жағдайда соғыс өрті тұтатнып қан төгумен, жан құрбандығымен өзге елдердің нәсілдерімен өлілер арқылы еріксіз жүктеліп араласуы да жаратылыстың бұлжымас қағаидасы еді. Ал елдің рұқы мүлде төмендеген кезеңдерде аштық, құрғашылық т,б табиғи апаттардан қырылуға ұшырауда жаратылыстың жан құрбандығын алып, ақ қара арасындағы теңдігің сақтаумен байланысты. Сондықтан да үнемі мұндай құрбандықтармен ұлттың жоғалу қаупі туып, Ала тағаламыздың орыс елімен жалғанып, бұл олқылықты мәжбүрлі түрде меңгеруге де тура келді.
Бірақ мұнан діл білімін өрістету сақтау мүмкін болмай, себебі әйел затын азғыруға ібіліске де жол ашылып; қазақ, деген әлемдегі ең ділі таза жоғарғы дәрежеге жетекен елді құлатуға да өз ұрпақтарын ұлттың ішінен дайындауға да мүмкіндік ашылды. Мұндай жаны әлсіреп, ділі қатайып, қарадан алатын тіл білімнің қуаты артып, мұнан Ол Алласына деген махаббаты шала жансар болуы да шартты болмақшы. Ал енді егемендік алумен бірге кедейліктен құтылу жолында, тіл білімінде озық, білім -өнерімен дүние байлықта жетістікке жеткен елдердің соңына түсіп, және олардың арсыз салтына еліктейтін, мал табарлардың ел билеудің жоғарғы сатысына шығуы да өмірдің заңы болмақ.
Олардың атаққа жетумнен байланысты текпен алған имандарын жоғалтуға, иманы шатаққа айналуға да, ібілістің әйелдердің қанына білімнің үні болып, арқылы араласа білуімен іштен перілік жүйемен басқаруға жетумен байланысты екені де сөзсіз. Енді қай салада болсын, қазақ елінде әйелдерің ықпалы орнауына да ер азаматтарының ішіне шайтанның өзіне айналып алған; әйелдердің қаны, берген тамағы, қолының уы, төсектен алатын шайтандық жыныстық қуатын қанына алып, перілерге айналмаған еркектерді өте аз кездестіруге болады да. Перілік негізінде екі жартыдан тұрып, әйелдер арқылы көбейіп, өнуімен байланысты да басқарылуда тұрып, мұндай ішінде перісі бар азаматтардың гендірлік теңдікті қолдаушы, орамал тартуға әйелдердің әуретін жабтыруға құлықсыз, керісінше мұны әдеп деп қарайтын өздері де дінге, тақуалыққа, ілімді меңгеруге қарсы жалаңбас, жалаңаяқ, шорты киіп, шет елдің салтына еліктеп, ойын-сауық құмар, және жұлдызды аталғандар болып келеді.
Абай атамыз; « Етекбасты еркектерді көп көрдім» деп, сезімшіл, әйел мінезділерді ескерткенді. Енді рұқтық діңі мықты мінезі қатал еркекттерде бәрібір ішіндегі перінің ықпалында өмір сүруге мәжбүр болып; жалаңабастыққа , жалаңаштықа әйелдерге тән сезімдік ой мастығымен шешінуге сыртын түзеп, көптен қалмай, әдемі көрінуге құштарлықтан да ашық аңғаруға болады. Енді бұл төменгі топ бұқара халыққа, дінші болып намазхан аталған түрлі секталарға кірген немесе шет елге еліктеп білім қуып, салтын алуға, сезімдік ақылмен ғана өмір сүруге беймделген жастар мен әйелдер және үлкен жастағы ер азаматтарда кездеседі.
Періліктің жоғарғы дәрежелері жындық топтарға тән дін ғылымында, тақуалықта жүргендердің қазақ дәстүрін терістеуші немесе шала шарпы ұстанып, екі жүзділік танушылар мен тарихат, сопылық жолдамыз, дегендерде перілердің басқаруында тұрғандары сөзсіз. Бұған дәлеліміз олардың бағзы замандағы рұқтық тұрғыда тақуалықтың жетілгендік білімін ғана меңгерумен, әйелдер жанын арқылы өздерінің алты жандарын жетілдірудің білімін де құлшылығында меңгере алмағандар болмақ. Сондықтан әйелдерді киіндіріп, намаз оқытып тәпсірмен білім білсе, болды жетеді деп пайымдайды.
Қазіргі таңдағы әйел жандарының білімділік арықлы қуаталып жүктелеген қарсылық шеріктік қуаттармен бұрнынғы замандағы жағдайын мүлде салыстыруға да келмейді. Әйелдерді мұндай жүкиелуден жанның азуынан құтқаруға жердем беретін шипаның түрі, тәсілдері де жыл сайын өзгеріске түсіп отыратын және мұны меңгере алатын еркетердің өзі әйелдердің тақуалықпен ата жолында ақталудан өтіп, арамнан тазаруға тұрғандардың да жірдемі арқылы мүмкін болатында естен шығармаған жөн.
Қазіргі таңда тақулықтың жолында жүргендердің, масһабтық бес парыз құлшылғымен ғана шектелумен жан өркениетін меңгере алмай жатқаны да хақ. Ал жанды көбейтін жан арқылы соғыса білмегенде әлемдегі болып жатқан исламның, діндердің бүлікшілдігін бұрынғы заманың барлық білімін арқалап жүріп үйетіп, насихатғанмен де оларды жеңіп тоқтауда мүмкін емес. Қазіргі таңдағы өздірін пір, ұстаз, ғалым санағандар ол замандағы әйелдермен бүгінгі заманың тағдырлары және жанның қарсылығы күнәсі, тәннің тазалық сақтауы, жүктерінің ерекшеліктерін мен олардың ақталу, тазару амалдары мүлде бөлек екенін білмейді де.
Себебі мұны жеке-жеке әрбір пендесіне Құдайдың өзі ғана үйретіп қасиетілікті меңгерудің жолына түсіріп, сынағынан көктегі біздер, пірлер арқылы өткізіп басқарылуында тұра білу де керек. Сондықтан пірліктің дәрежесі, сипаты бұрынғы заманнан мүлде басқа, енді әлемдік бірлік жүйедегі жан, аруақ ғылымы арқылы ғана басқарылуда тұратын мүлде аңғарудан қалғанбыз. Мұны тіл білімімен өнер-білімнің қуатының артуы және әйелдер қауымында да ділге қарсылық тұрғысында тіл білімнің жаппай меңгере білумен де қара білімнің де көбейуімен байланысты болуы да сөзсіз.
Мұндай рухани саланың ұстаздары ұлт мәдениетінің үлгісін қалыптастырудың жолынан алшақ кеткенде, жан ғылымының жоғалумен байланысты, қандайда бір насихатпен, дін біліммен қиянатты ғана артыруға себеп болады. Себебі рухани тұрғыда жетілген бірақ жан қуаты жетілмеген, қандайда бір өнімнің, нәрсенің, мәдениеттіліктің өсіп өніп өркен жайып жемісті болуы да мүмкін емес. Сондықтан да ібілістің жобасы болған рухани салада да Құдайшыл көпшілдіктен, ең көп сан БІР-ге бағынудан бас тартып, керсінше өздерін Бір-тұлға санайтын азшылық арқылы көпшілікті басқарумен, өзінің таланты тіл, діл білімінің ішкі сыры терістелген, тура жолдың қисығына ғана бұрып отыратын ғұламаларын, ұрпақтарын дайындап шығарып, перілік жүйемен басқаруға қол жеткізуге жол ашық.
Мұндай ел басқарушылар болған елде діннен қиянат, ақыл-ойдан мастық, иманнан шатақ, жанымыз нәпсіге ғана айналуға арналған түрлі жолдаулар, ой жорыған білімдер, адамзат арасындағы махаббат сүйіспеншілікті жойуға, деген ықпалды топтар көбейе бермек. Екінші жағына дүние байлығы, ойын сауық қызығы, атақ, дәрежелердің қолдан өсірумен құрметтілігін артыруына ібілістің қызметіне тұратындардың түрлі салада діл білімін аздырып, жанды жойуға, деген жоба жасауға таланттары шыңдала бермек.
Ананың сүті азып, әйелдердің қанынан шығатын шапатың уға айналып, таза ойлауға қастықтың артуымен, керісінше теріс ойлы мастардың ғалым, ғұлама аталуымен қияметтің азабына, жоғалуға лайық елдердің қатарын толтырғанымызда растық. Мұнан енді, Құдайдың өзі ғана хақиқатымен біздерге күнде түсіріп, көрсетіп жатқан белгілерін шынға айналдырумен, талайлар күлкісін де жия алмай, кейбіреулер дүниенің аздығына, байлығына қайғырып жылап үйреніп алып, ақиреттің азабына жылауды ұмытып қалып, жол таба алмай сандалып кететіндер көбейе бермек.
Ал хақиқат дегенміз не, оның әрекеті қандай болмақ, деген сауалға жауапты іздеп әуре болмай ақ қойыңыз, бәрібір ешқандай пірлер де дін ғалымы да ел билеуші де хикметіне жолығуға жолын көрсетіп жауап бере алмайды. Алланың тура жолы дегеніміз сұрақ түгіл, сауалыңды да өз жаның арқылы құдайдың өзінен, оған сайлаған пірлерінен тікелей жауап ала білумен байланысты. Ал пенделердің білімдісіне бағынып, пір, ғалым, ғұламасын сайлап алып, олардан ғана ақиреттің, өзінің жағдайына жауап алып үйренген, қандайда бір топтың тура жолда болуы мүмкін емес. Мұндай жағдайда жалғыздық қасиетте, жаның құпия білімімен аянмен зейнетелуі де болмайды.
Онда Құдайдан сұрмай, құдайшыл болмасаңдар бір-біріңнен сұрап, жылтыраған сөзге алданып жүре беріңдер, дейді Раббымыз да. Мұндай жағдайда тағдырдың құпиялығы діннің еркіндігі жоғалып керісінше қиянатқа ұласады. Ақыл, ойдың еркіндігі азаттығы жоқ жерде жанның өркениеті болмайды. Енді тура жол мен дін еркіндігін, хақиқатқа шығар есікті іздесеңіз онда біздің ел басымыздың және ел биліктің барлық сөз өнерін, рухани тұрғыдағы шығарған заңдарын, жолдау жобаларын ішкі ойын теріске алып түсінсеңіз, шатақ-шатпақтардан иманың білімін тауып, бұл заманға қазақ халқына қияметтің сынынан аман қалу үшін не керек, бәрін болмаса да жартысын тауып алуға болады.
Мысалға; ата жолына, ақ жаулыққа, ата дәстүрінің кейбір әдептеріне, еркектерге бас киімге, тиым салған салған заңдардың өзі теріске алып орындап көрсеңіз жаныңыз жай тауып, жүрегіңіз тыныштала бастауы да сөзсіз. Саналы болуды үш тілмен, латын әлипбине ауысумен меңгеруге болады демей, керісінше ойлап көргенің өзінде аруақтардың ризалығына жалғанып, ізгілік, сауаппен тіршілкте жинаған иманыңыздың жоғалмауына ар сақтауға да себеп болады. Ал енді бүгінгі таңдағы жұртқа ақыл айтушы ел билеуші мен шығармашыл, партияшыл діншілередің қолданыстағы сөздерін терістелген ойын түзеп, өз орынмен пайдалануды меңгерудің өзі жанға дауа, талай ауруға да қарсылық қуат болып қалыптасатына да хақ.
Сондай –ақ әке, атаңды құрдас қылмай бұрынғы «ов, ева» ларға қайта оралсаңыз, әлемдік жүйеге қуат қосуға ұрпақтарыңызға жібін жалған болып шығасыз. Бұл адамзатқа деген махаббатқа қарсылық қылмауға да белгі болмақ. Құдайшыл болу дегенің өзі арамыздағы азғырушы, ой жорушы білігіштіктен ақыл, ойды азат қылып еркіндікке шығарумен байланысты. Мұндай жобалардың Құдайдан келгені болса онда оны кез келген тақуа пенденің өзі сұрап көруне де болады. Мұны құдайдан алушылардың өзі аян, уақи екеніне серт берулері де дәлелі болмақ.
Себебі құдайдан үміті бар, ақиретің азабынан, жазасынан, тозағына қорқатын есті пенде Құдайдың атынан сөйлеуге бармайды да. Мұны да тек қана арсыз, құдайдын үміті жоқ, шайтаның жамағатына айналғандар ғана түсініп ақылмен қабылдай алмайды. Және мұндай құдайшылдық істерге ішіңіздегі орналасып алған перілер мен сырттан бақылап жүрген ібілістің ұрпағы, шайтанның жамағаты болған туыс, ағайындар көне ме? Бір ғана масһаб емес, пайғамбарымыздың сүнетін сахабалар жолын ұстанамыз, деп айтып көріңіз, дінші жастардың жабылып түтіп жейтін қарсылығына тап боласыз. Оңай емес, адамдықтың жолы, оңайлату ібілістің ғана қолы…(Маусым айы 2017 жыл)