Кезінде қазақта ғалым болу жаппай парамен, өзге елден білімді көшіріп алумен, тамыр -таныстықпен күні бүгінге дейін жалғасып келе жатқаны хақ. Сонымен бірге дінсіздік ғалымдар арасында ата дәстүрін ұстану жоққа да тән. Ал дін саласындағы ғалымдар да ата дәстүрін меңгеру түгіл, керісінше қарсылық білдіріп, мұндай құдайсыз ғалымы бар елде ғылымның сипаты болуы да мүмкін емес. Тағдырдағы ғылымды өсіру үшінде ар-ұяттылық, ынсаптылық, ұждандылық, жете , саналық ақылмен ған мүмкін болмақ. Өзіміздегі аманат жанымызға жазылған ата дәстүрлік ғылымдық белгілеріне қарсы амалмен оны тек жоймен ғана айналысамыз.

Ал ғалымдар мен ел билігі ғылымсыз болғанда, онда хайуандық тұрғыдағы өзге елдердің үлгісін алып, білімнің ғана соңына түсумен дүние байлығын дүптеумен білім-өнерін- ғылым, деп халақты рухани құлдыртып жанын жоюға тағдырлық ғылымына қарсы әрекеттерді меңгеруге мәжбүрлеуі де заңдылық. Дүние табу жолында біліммен жетістікке жетуді мал табарлық деп атайды. Ал мал табарлық қасиетпен елдің рухани өмірін өркендетеміз, дегендер ел билеудегі саясаттың, қулықтың жоғарғы ақылға қарсылық қуатын меңгерген әккілер болып саналады.

Білім тұрғысында ел билеудегі саясаттың барлық қыр сырын меңгеруде жоғарғы дәрежедегі қулықтың, әккіліктің теріс ойшылдықтың сипатын меңгерген біздің ел басымыз болмақ. Ел басымыздың перілік қуаты 99 пайыз болып жандық дәржесі 1 пайыз ғана. Қазақтың ақыл кені мен ғылымы әлемде ең жоғары діл қуатымен байланысты болғандықтан оған қарсылық теріс ой қуатын меңгерумен, қазақ ел билеушілері білімді қауымы әрине барлық әлемнің мұндай саясаткерлерінен биік тұрып үлгі болуға да лайық деп табылуы да сөзсіз.

Қазақ елі мұндай жағдайға ұзақ уақыт дайындықпен келіп, ұлттық тағдырымыздағы  ғылымның дәнін егіп, өсірудің оны көбейтіп ел арасына таратудың барлық амалдарын үнемі жойып отырумен, қазіргі таңда барлық білімді қауыммен бұқара халықты да ғылымсыз, тек дүние-байлықпен бүгінгі тіршілікпен пайымдауға бейім және әсершілдікпен әйтеуір бір жаңалық болса болды, оны тез ашып меңгергенге, мақтанға мас болуға, заңға бағынып қана өмір сүруге бейімделген мақұлық жануарлық сипатқа айналып болдық.

Қазіргі таңдағы елдің санасын ашып рухани жаңғыртушылардың, дін ғалымдарның, білімді қаумының ана тілін дамытушыларды, ел билеушілердің ішкі дүниесін аруақ арқыл ашып көрсетсек алты жаны түгіл аманат жанын да тазартып өсіре алмағны да анық байқауға болады. Бірақ мұндай әлемде жоқ қазақ еліне ғаан тән жан ғылымын кім түсіне алады? Блімін арқалап жүріп, ақыл қылып, мас болмаған кімдер  бар?

Сондықтан да Абай атамызды ел басмыздан бастап түгелдей сырттай мойындап, даналығымен мақтанып ал іс жүзінде мүлде қарсы амалдармен пәтуалар айтып жүргенімізді де аңғарудан қалдық. Себебі жетеміз жабық, бірақ сана туралы ой айтып жанның оған ғылымның қалай әрекет қылып жазылуынан бейхабармыз. Енді Абай атамыздан дәлел бере кетсек;

«… Жан қуаты дейтұғын-бек көп нәрсе, бәрін мұнда жазуға уақыт сыйғызбайды. Бірақ әрбір өнердің тыстан тауып алып, ішке салғанын, соның тамырын берік ұстап тұруға жараушы еді…Бұл қуаттардың ішінде үш артық қуат бар, зинһар соны жоғалтып алу жарамас, ол жоғалса, адам ұғымы хайуан болады, адамшылықтан шығады…» Бұл үш қуаттың жайын кім енді ескермек? …(жалғасы бар)(қыркүйек 2017 жыл)