Тосыннан қойылған осы сұраққа әдетте жасы үлкен адамдар әкесінің жақсы қасиеттерін санамалап, құлшына жауап берсе, балалар жағы мүдіріп қалады екен. Неге? Азды-көпті ғұмырында тіршіліктің жақсы да, жаман да жақтарын көріп, ой түйген, өздері де талай қателесіп, өзгенің де қателіктеріне кешіріммен қарай алатын жасқа жеткен жандар бөгде адамның алдында өз өмірінің көлеңкелі жақтарын көрсетпеуге ұмтылатыны хақ. Ал жандары нәзік, жүйке-жүйесі әлі шыңдалмаған бүлдіршін, жасөспірім, тіпті кәмелетке толған ұл-қыздарымыздың біразына бұл сұрақ жайсыз тиетіні жасырын емес.
Тыйым (дәстүр, тәрбие).
Тыйым (дәстүр, тәрбие). «Қызға қырық үйден тыю, ұлға отыз үйден тыю” (мақал).
Халқымыздың құралдарының күнделікті қолданылатын үлгі, өнеге түрлерінің бірі – тыйым, яғни тыйым сөздер. Бұл – балалар мен жастарға «жирен жаман әдеттен» дегендей жаман істерден сақтандырып, жақсылыққа еліктеу, бейімдеу мақсатынан шыққан таза халықтық педагогикалық ұғым. Міне, осы арқылы олар әркімді теріс мінез, орынсыз қимылдардан сақтандырып отырған. Халық ұғымында тізені құшақтау – жалғыз қалудың, үлкеннің алдын кесу — әдепсіздіктің, қолды төбеге қою – ел-жұрттан безенудің, асты төгу – ысыраптың белгісі деп таныған және ондай ерсі істерге қатаң тыйым салған. Ел ішінде тыйым түрлеріне байланысты сөздер көптеп саналады.
Талас тартыс және ашулану
Таласып – тартысуға еш жерде рұқсат берілмейді. Ол достардың достығын азайтады, дұшпандардың дұшпандығын арттырады. Хадистерде былай бұйырылды:
«Өзінікі дұрыс болса да, тартысуға жол бермеген жұмақтың ортасынан үй беріледі».
«Өзінікі дұрыс болып, таласуға жол берген адам нағыз иманға қол жеткізе алмайды».
Ашулану да жақсы емес. Басшының ашулануы жаман нәрсе. Хадисте былай бұйырылады.
«Сұлтан ашуланса шайтан оны мазалайды». «Ашуланғанда қалағанын жасауға күші жететін адам жұмсақтық танытып ашуын жеңсе, Аллаһу Та’ала оның жүрегін сенім мен иманға толтырады».
«Ашулану шайтанның сыбырынан туындайды».
Ашулану тәкәппарлықтан туындайды. Тез ашуланатын адам пайғамбарымыз көрсеткен «Аллаһум мағфирли зәнби уә әзһиб ғайза қалби уә әжирни минәшшайтан» дұғасын оқу керек.