Бүкіл әлем — күрес алаңы

Тарих дегеніміз рухтың
қолтаңбасы, ел жанының
талпынысы.

(Гегель)
Ой әлеміне беріліп батпайынша
Хақиқаттың майданына кіріп болмас.

(Құл Кожа Ахмет, 66-хикмет)

Бұл кезде кез келген адамнан михраб не деп сүрай қалсаңыз, сөз жоқ ол мешітте имам тұратын алдыңғы орын деп жауап береді. Бұл солай екені де рас. Ал, сол сөздің сонау алғашқы, түпкі мәніне ой жүгіртсек, ол — күрес алаңы, соғысатын майдан деген мағына береді екен. Көкірегіңізге дін жолын, иман жолын түйіп, қүдайға құлшылық етуге тұрғанда сізді өрдайым шайтан азғырады, дүниәуи тіршіліктер етектен тартып, ойыңызды алаң етеді. Әлгі соғыстың мәнісі сол шайтанның азғыруына түспей, өзіңнің жан дүниеңді ізгілікке бағыттау. Ал, мұның өзі оңай бола қоймайды. Сол үшін үнемі тас түйін болып майданға шыққандай боп, соғыс алаңында жүргендей болып әрдайым жеңісті ғана ойлауға тырысу керек.

Толық оқу…

Қарабура әулие

Қарабура әулие жөнінде жазба деректерден гөрі біздің заманымызға ауызша аңыздардың жеткені басым. Аңыздардың дені әулиенің көзі тірісінде емес, бақилық болғаннан кейінгі бірнеше ғасырдан соң орын алған кереметтері жайында өрбиді. Бәлкім бұл ширек ғасырға жуық уақытта атеизммен сусындағанның әсері болар, бәлкім бергі замандардағы аңыздарының арғы кездерге қарағанда маңыздылығының жоғары болғандығы шығар. Әулие бабаның кереметтері ХХ ғасырға қатысты айтылады. Әулие бабаға қатысты бұлжымас ақиқат оның нақтылы тарихи тұлға екендігі. Яғни, шамалап болса да өмір сүрген ортасы мен уақыты белгілі. Көпшілік зерттеушілердің пікірінше, Қарабура әулие – Қожа Ахмет Ясауидің замандасы.

Толық оқу…

ПІР

Қасиетті Құран Кәрімде: «Ей, адам баласы! Шүбәсіз сендерді бір ер, бір әйелден жараттық. Сондай-ақ бір-бірлеріңді тануларың үшін сендерді ұлттар, рулар қылдық»/ Хұжырат, 49-13/ – деген сөз бар.

Шүкіршілік етелік, Жаратушының бізді ұлт етіп жаратқан кеңшілігінде мін жоқ. Ал осы ұлтты ұлт есебінде ұстап қалу, өзімізше ойласақ, әрбір қазақтың, сол қазақ тіршілік етіп отырған мемлекеттің ең негізгі міндеті! Демек, халқымыздың тілімен емес, ділі, жүрегі дін деп соққан зиялылары осы тұрғыда исламға өз жанашырлығын танытулары керек. Бізге ешкімнің емес, таза қазақия діни құрылымы мен дәстүрі қажет. Ол мәселен пір ұғымына негізделген жүйе.

Оқырманға түсінікті болу үшін алдымен пір деген сөзге және оның Қазақ еліндегі тарихына назар аударалық. Осы орайда ойға Еңбек Ері, жазушы Әбіш Кекілбаевтың төмендегі сөздері оралады: «Халық ұғымы табиғатқа саясаттан да көбірек әрі тікелей тәуелді көшпелі үрдіс – рух ықпалын қашан да бірінші орынға қойған. Олар табиғи өзгерістердің өзіндік жүйесі мен заңдылығы барын ежелден аңғарды. Оны өз өзінен емес, санадан тысқары әлдебір құдіреттің еркімен болып жататын құбылыстар деп түсінді. Қауым сол өзгерістерден аман-сау қалу үшін табиғатқа ықпал ете алатын құді­ретті таба білу керек деп санады. Бұл кез келгеннің емес, айрықша қасиетке ие болып жаралған әруақты адамдардың – абыздардың ғана қолынан келеді деп есептелді.

Толық оқу…

Әулие деп кімді айтады?

Әулиелік Аллаһу Та’алаға жақын болу деген мағынаны білдіреді. Бірақ, Адамдардың Аллаһу Та’алаға жақын болуы екі түрде жүзеге асады. Бірінші жақындық Аллаһу Та’аланың барлық адамдарға жақын болуы. «Каф» сүресінің 16 – аятында: «Біз оған күре тамырынан да жақынбыз» және «Хадид» сүренің 4 – аятында:  «Қай жерде болсаңдар да Аллаһу Та’ала сендермен бірге» деп бұйырылған. Екінші жақындық — Аллаһу Та’аланың адамдардан тек ұлыларына және періштелерге жақындығы. «Алақ» сүренің соңғы аятында «Сәжде ет те, Аллаһу Та’алаға жақында!» деп бұйырылады. Жоғарыда келтірілген қудси хадисте: «Құлым маған нәпіл ғибадаттар жасап соншалықты жақындайды, оны жақсы көремін…» деген. Осы аят пен хадисте білдірілген жақындық тек таңдаулы, жоғары жаратылыстағы ұлы адамдарда туындайды. Бұл жақындық «Уилайат», яғни «әулиелік» деп аталады. Осы жақындыққа қауышу үшін алдымен әһли сүннет сеніміне сай иманға ие болу керек. «Әли Имран» сүресінің 68-аятында: «Аллаһу Та’ала иман келтіргендерді жақсы көреді» деп бұйырылған. Алайда, мүминдердің ішіндегі таңдаулыларын қатты жақсы көреді. Жаратқанның барлық муминді жақсы көруі «уилайат-и амма» (жалпы әулиелік) деп аталады. Таңдаулы муминдерді жақсы көру «уилайат – и хасса» (ерекше әулиелік) деп аталады. Жоғарыда атап өткен қудси хадисте келген сүйіспеншілік- осы. Бұл сүйіспеншіліктің де дәрежелері бар.
Аллаһу Та’аланың құлдарына деген осы екі жақындығы аяти кәрима және хадис шәрифтермен білдірілгендіктен екеуіне сену уажіп болады. Аллаһу Та’аланың бізді көріп тұрғанына сенетініміз сияқты оның бізге деген осы екі жақындығына да сенуіміз керек.
Толық тақуалық тек әулиеде болады. Қызғану, кек сақтау, тәкаппарлық, атаққұмарлық сияқты нәпсінің жаман сипаттары толығымен жойылмайынша толық тақуалыққа қол жеткізуге болмайды. Бұлардың түбегейлі тазаруы үшін нәпсінің фәни (өз табиғи сипаттарынан арынып, өздігін жоғалту) болуы шарт. Аллаһу Та’алаға деген сүйіспеншілік дүниеліктердің бәрінен артық болмайынша кемел иман және тақуалық болмайды.

Әулиені жақсы көру.

Хазіреті Абдулазиз Дехлеві бұйырды: Аллаһу Та’ала ризалығына қауышу мен шайтанның арбауынан құтылу үшін шежіре бойынша ұстаздары Пайғамбарымызға жеткен біз әулиені жақсы көруіміз және оның тарапынан да разылығын алған болуымыз керек. Хадис шарифте: «Аллаһтың назар салатын жері  — әулие құлының жүрегі. Яғни кім осындай жүректен орын алған болса, оған да Хақ  таала рахмет назарын салады». Мұндай бір жүректен орын алғаннан мақсатына жетпей өлсе де, ол кісі құтылған болып саналады. Себебі, құран кәрімде айтылған: «Аллаһ пен Пайғамбары қасына хижрат ету ниетімен үйінен шығып, жолда қаза тапқан адамға мақсатына жеткендей сауап беріледі» («Имадул ислам» кітабы).
 Адам өзінің жақсы көргендерімен бірге болады. Ал сүйіктілер өздерінің артынан жақсы көргендерін де алып кетеді. Егер бір адам Аллаһ пен Пайғамбарын және әулиесін жақсы көрсе, оларды оны жақсы көреді деген сөз. Өйткені Құран — кәримде: «Аллаһ оларды жақсы көреді, олар да Аллаһты жақсы көреді» — деп бұйырылды. Аллаһу Таала алдымен өзінің жақсы көретінін білдіреді. Яғни Аллаһу таала жақсы көрмейінше, құл жақсы көре алмайды. Сондықтан Аллаһу тааланың жақсы көруіне лайық болу үшін, дін ғалымдарының білдірген жолымен журуіміз керек.

Қожа Ахмет Иассауи Әзірет Сұлтан. (шамамен 1103-1040).

Ахмет Иассауи-түркі тілдес халықтардың орта ғасырларындағы аса көрнекты ақыны, есімі ислам әлеміне таралған ойшыл қайраткер. Ақын мұсылманшылық қағидаларын барлық адамдарға өз өлеңдерымен түсіндіре жазған танымал философ. Ахмет Иассауи IХ ғасырдын ортасында Сайрам шаhарында (Шымкент маңайындағы ескі Исфижаб қаласы) дүниеге келген. Оның ата тегі — жергілікті түркі тайпаларының бірі, әкесі Ибрахим шайх диқаншылықпен күнелткен. Ахмет жеті жасында әкесі Ибрахим шайх дүниеден өтті. Оның артынша көп ұзамай шешесі Қарашаш ана да мәңгілікке көз жұмады. Әкесі мен шешесінің де қабырлары Сайрамда. Қабір үстінде көне замандағы орнатылған кесене бар.

Толық оқу…

Арыстан баб

Арыстан баб Мұхаммед пайғамбардың замандасы, Қожа Ахмет Иассауидің ұстазы (пірі) саналады. Аңыз бойынша Арыстанбаб Мұхаммед пайғамбардың аманат қылып берген киелі құрмасын тілінің астына сақтап келіп,  Қожа Ахмет Иассауи өзінің хиқметтерінде: «Саған келіп түнесін, маған келіп тілесін» деген өсиетінде кіші қажылыққа бет бұрғандар ең алдымен «ұстазға бас иіп, басына түнеп шығуы тиіс» – делінеді. Арыстан баб отыз үш дінді көріп-біліп, соның ішінен тек исламға ғана мойын ұсынған екен. Ғимараты Ақсақ темір әмірімен соғылған.